Бэс ыйа саха киһитигэр арчыланар, ыраастанар кэм.Унньуктаах уһун кыһынтан  саха киһитэ күөххэ үктэммит үөрүүтүн бар дьонун кытта үллэстэр, үөрүү өрөгөйүн оһуохайынан, тойугунан, остуол ооньуутунан киэргэтэр.

Быйыл Ньурба улууһун сомоҕолоһуу сылыгар анаммыт үтүөкэн түһүлгэ тэриллэн, Ньурба улууһун бары кэһилиэктэрэ көхтөөхтүк кыттыбыттара көһүннэ. Олус сэҥээрэ көрдүм Ньурба улууһун фольклорнай хайысхатын, манна тойугунан туойсуу, чабырҕахтааһын, остуол оонньуута олус киһини тарта.

Кырдьаҕастар кэпсииллэрэ «кыыстаах уол, дьахтар уонна эр киһи ыһыахха көрсөн кистэл санааларын этинэллэрэ, хайҕаһалларын туойсаллара үһү» диэн.

Тойук күрэҕэр бастаан биирдиилээн, иккилээн, бөлөҕүнэн киирэн кытыннылар, онтон иккис түһүмэх тута туойсуу буолла. Манна иккилии буолан кумааҕыга суруллубут темалары таллылар, ол курдук, «ыһыах», « сайын», «холбука», «иистэнэр иһит»,  «күнүүлэһии», «таптал» туһунан хоһуйсуу буолла. Истиэххэ олус интэриэһинэй  курэх.

Тоҕо маннык күрэхтэри ыыталларый?     Былыргы үгэһи хаалларар, байытар туһуттан мааны куоластаах тойуксуту булар инниттэн буолуо дии саныыбын.

Аҕам саастаах дьоммут истэ олорон дуоһуйдахтара, эдэр-эмэн саастарын санаан аастахтара. 

Онтон «Киэҥ Ньурба  тойуктаах оһуокайа» улахан түһүлгэҕэ «Кэрэ эйгэ күлүмнүүр чаҕыла»  фестиваль чэрчитинэн  туойсуу күрэҕин түмүгэ маннык таҕыста:

Улахан нэһилиэктэргэ:  1 үрд. – Хорула нэһ.,  2 үрд. – Чаппанда нэһ., 3 үрдэлгэ Октябрьскай нэһ.

Кыра нэһилиэктэргэ :  1 үрд. – Акана нэһ., 2 үрд. – Дьаархан нэһ.,   3 үрдэлгэ – Дьиикимдэ нэһ.

Туойсууга:

Улахан нэһилиэктэргэ:  1 үрд. – Күндээдэ нэһ., 2 үрд. – Чаппанда нэһ., 3 үрдэлгэ Октябрьскай нэһ.

Кыра нэһилиэктэргэ :  1 үрд. – Дьаархан нэһ., 2 үрд. – Акана нэһ., 3 үрдэлгэ Малдьаҕар нэһ.

Тойук таһынан чабырҕах күрэҕэ ыытыллыбыта, онно эмиэ олус мындырдык оҥостон тэринэн кэлэн бөлөҕүнэн кытыннылар.

1 үрдэли Чаппанда нэһ., 2 үрдэли  Октябрьскай, 3 үрдэли Таркаайы нэһилиэктэрэ ыллылар.

Чабырҕаҕы баһылыы туппут улус дии санаатым.  Эчи тыллара имигэһэ, кэпсииллэрэ, көрдөрөллөрө үтүөкэнэ киһи эрэ сөҕөр.Уонна улахан түһүлгэҕэ итинник үгүс чабырҕахтааһыны, туойсуунун көрөр кэрэ да эбит.

Ньурба улууһун ыалдьытымсах дьоно-сэргэтэ олус да дьоҕурдаах, айылҕа маанылаабыт куоластаах  дьоно эбит диэн сөҕө-махтайа көрдүм, кинилэр үөрүүлэригэр тигистим.

Хабылык, хаамыска күрэҕин түгэнэ

Түҥ былыргы саха барахсан унньуктаах уһун кыһыны олоҥхонон, туойсуунан эрэ буолбакка, остуол оонньуутун хабылыгы, хаамысканы олус сөбүлээн оонньуурун бары да билэбит . Онтон бүгүн, улахан түһүлгэ оҥорон , күрэстэһиннэрдэххэ даҕаны тоҕо кыаллыбыт буолуой?!

Аан бастакынан, билиҥҥи кэмҥэ бу остуол оонньуутунҮөһээ Бүлүү уонна Сунтаардар көҕүлээбиттэр.

Ньурба улууһун маанылаах туонатыгар, үрүҥ тунах ыһыах кэмигэр,улуус бары нэһилиэктэриттэн хаамыскаһыт, хабылыксыт үмүөрүспүт аҕай.

Бу көрүҥҥэ анаан күрэскэ 50-ча киһи кыттыыны ылла. Дьокуускай куораттан,  Мэҥэ-Хаҥалас, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Сунтаар, Ньурба улуустара кииристилэр. Дьиктитэ диэн баар, бу анал күрэх буолбатах, ол да буоллар кыахтаахтар биириис баар сирин батыһан, истиһэн кэлэн, бэйэлэрин баҕа өттүнэн кыттыбыттар эбит.

Дьахталларга холодильник, эр дьоҥҥо саа оонньонно. Бу күрэх быйыл саҥа ыытыллыбыт.

Маны тэрийэн көҕүлээн улахан бириистэри туруоран, Ньургуйаана Михайловна диэн хабылык, хаамыска федерацияларын чилиэнэ, Ньурба улууһун сүбэтин депутата тэрийэн ыытта. Бу иннинэ аҕыйах оонньооччу баар эбит буоллаҕына,  быйыл бастакытын эрээри  олус эриирдээх киирсиилээх күрэх буолла. Кыттааччы элбэҕэ сөхтөрөр! Ол аата бу остуол оонньуута сайдар инникилээх спорт көрүҥэ да буолуон чинчилээх эбит диэн көрдүм. Манна мындыр толкуй, сымса тарбах, түргэн тутуу барыта киирэр үтүө оонньуу.

Бу күрэс түмүгүнэн кыайыылаахтар таҕыстылар. Барыта 12 көрүҥүнэн ыытыллыбыт: оскуола оҕолоругар сүһүөхтэринэн (кыра, орто, улахан сүһүөх), 19 үөһээ,  51 үөһээ, инвалидтарга эмиэ, эр киһи, дьахтар уонна абсолютнай киирсии.

Эр дьоҥҥо абсолютнайга – Ньургун Семенов, 13саастаах Акана орто оскуолатын үөрэнээччитэ бастаата, саа бэлэх тутан үөрүүтэ үгүс.

Дьахталларга  Бүлүү куораттан Галина Николаева холодильник-ларь бэлэх тутта. Бары кыттыылаахтарга анал мэтээл, сертификат, махтал суруктар туттарылыннылар. Бу күрэһи кэлэн сыаналаатылар судьуйалар — остуол оонньууларын федерациятыттан А.Т.Андросова, М.Н.Иванова

Күөх Ньурба туонатыгар, «Кыталыктаах» кырдалыгар  үгүс киһи тоҕуоруһан  аламай күнтэн алгыс ылан, уохтаах кымыһынан утахтанан, кыһыҥҥы сылаалаах күннэртэн күөх окко  үктэммит үөрүүтүн дьоһуннук-маанытык атааран, ыалдьыттарын үөрэ-көтө көрсөн,  үүттээх чэйинэн маанылаан, сахалыы сиэринэн ситэрэн-хоторон, икки күннээх түүн оһуохайдаан, оонньоон атаарара хайҕаллаах!

Күөх Ньурба мааны-ыалдьытымсах  дьонугар, дэлэй астаах кэрэ кэпсэтиилээх ыалларыгар алгыс тыллаах махталбын тиэрдэбин, сахалыы сайаҕас санаабын этэбин!

Бээрийэ Кыыһа Хотойук Айгыына

ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ

Пожалуйста, введите ваш комментарий!
пожалуйста, введите ваше имя здесь